Uzun zamandır Türkiye etrafındaki bölgesel çatışmalarda rolü ve başarısı tartışılan yerli drone’ları, Spektrum’un bu haftaki gündemine taşıyorum. Uluslararası medya tarafından Türkiye’nin “drone süper gücü” olarak <a fr-original-style="" href="https://www.geopoliticalmonitor.com/turkish-drones/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">adlandırılmasını</a> sağlayan İnsansız Hava Aracı ve Silahlı İnsansız Hava Aracı teknolojileri nasıl üretiliyor, üretim nasıl finanse ediliyor ve Türkiye yapımı İHA ve SİHA’larının bölgesel çatışmalardaki rolü Türkiye’nin diplomasisini nasıl etkiliyor?2020’de Suriye, Libya, Irak ve Karabağ’daki çatışmalarda kullanılan Baykar şirketi üretimi Bayraktar TB2 SİHA’lar, özellikle Karabağ’daki başarısıyla strateji ve güvenlik gündeminin ön sıralarına oturdu. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Türkiye’den satın alınan SİHA’ların savaşta fark yarattığını, sadece bu SİHA’ların kullanımıyla Ermenistan ordusuna 1 milyar dolarlık zarar verildiğini belirtmesi dikkat çekti.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Baykar:&nbsp;1984 yılında otomotiv sanayisine yönelik parçaların imal edilmesi amacıyla kurulan şirket, 2000’lerde savunma ve havacılık alanına odaklandı. 2014’te Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine giren Bayraktar TB2; 2019 yılında Kuveyt‘teki deneme uçuşunda, yüksek sıcaklık ve kum fırtınası gibi zorlu koşullar altında 27 saat kesintisiz uçarak en uzun süre uçan millî hava aracı olma rekorunu kırdı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fırat Kalkanı operasyonu:&nbsp;2016’da Fırat Kalkanı Operasyonu’nda kullanılan TB2 SİHA’larının, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın teknik müdür olarak çalıştığı Bayraktar Makina’dan satın alınmasına dikkat çekilerek söz konusu SİHA’ların devlete maliyetinin ve ihaleye katılan diğer firmaların tekliflerinin açıklanması için Millî Savunma Bakanlığı’na soru önergesinde bulunuldu. Şirketin vergi muafiyeti durumunun açıklanmaması da yine hükümet-TSK-Baykar arasındaki ilişkideki şeffaflık konusunu gündeme getirdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bölgesel çatışmalar: Geçtiğimiz yıl şubat ayında yapılan Bahar Kalkanı Operasyonu’nda da kullanılan, Suriye rejiminin üç generalini hedef alarak etkisiz hâle getiren TB2’ler, ayrıca geçtiğimiz yıl içinde Suriye, Libya ve Karabağ Savaşı’nda kullanıldı ve etkilerinin öneminden bahsettirdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ukrayna’nın planı:&nbsp;Gelişmeleri takip eden ve son dönemde Rusya’yla gerilimleri artan Ukrayna’da Stratejik Endüstriler Bakanı Oley Urusky, Türkiye’yle beraber İHA ve SİHA üretimi yapmak istediklerini ve Türkiye’nin yatırım yapmaya hazır olduğunu belirtti. Ukrayna ordusunda deniz harekat komutanı Aleksey Neizhpapa, Baykar CEO’su Haluk Bayraktar’la görüştü ve bu yıl içinde Ukrayna’nın, Kırım ve Donbass bölgesinde kullanılmak üzere Bayraktar TB2 satın alacağını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni kullanıcılar:&nbsp;Birleşik Krallık Savunma Bakanı Ben Wallace, Türk TB2’lerin “yeni ülkelerin öncü olduğuna” yönelik bir örnek olduğunu belirtti. The Guardian’ın <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2020/dec/29/uk-defence-secretary-hails-azerbaijans-use-of-drones-in-conflict" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberine</a> göre, TB2’ler 1 – 2 milyon dolar civarında satılırken ülkenin hâlihazırda aldığı Amerikan Protector SİHA’lar 20 milyon dolar tutarında. Bakanlık ayrıca, TB2’ler gibi ucuz İHA ve SİHA’ların üretimine eğilmenin öneminin altını çizdi. Bu öneriye karşılık olarak ise bu “ölümcül” insansız hava araçlarının dünya üzerinde kullanımının artmasının yaratabileceği riskler hatırlatıldı. Riskler arasında gösterilen en önemli unsur, zarar verilen zırhlı araç ve hava savunma sistemlerinin yanında, SİHA’larla sivil can kaybı da yaşanması. Diğer yandan, 2018 Kaşıkçı cinayetinden bu yana iş birliği seviyesinin azalmasına rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suudi Arabistan’ın Türkiye'den SİHA talep ettiğini açıkladı. Mart ayı içinde iki Suudi Arabistan şirketi Türk-Suudi ortak SİHA üretimine <a fr-original-style="" href="https://www.defensenews.com/unmanned/2021/03/22/two-saudi-companies-to-produce-turkish-drones/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olası etkiler:&nbsp;TB2 SİHA’ların Azerbaycan’daki savaşın şartları altında gösterdiği başarının başka şartlar altındaki savaşlarda da süreceği konusunda farklı senaryolar üretilirken Ukrayna tarafından Rusya destekli güçlere karşı kullanılması beklenen SİHA’ların, Türkiye Rusya ikili ilişkilerinde krize varacak etkiler yaratması mümkün. Bunun yanında, SİHA’ların satışı, ortak üretimi veya kullanıldığı savaşlar dolayısıyla Türkiye’nin farklı ülkelerle beklenmedik yakınlaşma veya uzaklaşmasına da şahit olabiliriz.</li></ul>

Spektrum

İHA ve SİHA'ların üretimi nasıl yapılıyor? Finansmanı nasıl sağlanıyor? İHA ve SİHA'ların bölgesel çatışmalardaki rolü Türkiye'nin diplomasisini nasıl etkiliyor?

Silahlı İnsansız Hava Aracı ile ilgili hikayeler